لیبرا : چیستی، چگونگی و چرایی ایجاد یک رمز ارز پایدار توسط فیسبوک

با انتشار مقاله سفید رمز ارز لیبرا پرسش‌های زیادی درباره علت ایجاد، چگونگی عملکرد و اهداف این پروژه مطرح شده است.

«مارک زاکربرگ» اولین بار در سخنرانی آغاز سال ۲۰۱۸ به فناوری بلاک چین اشاره کرد و از این گفت که فیسبوک از این فناوری غفلت کرده است.

در طول سال ۲۰۱۸ گهگاه اخباری درباره جذب نیروهای متخصص بلاک چین در این شبکه اجتماعی دیده می‌شد. کمی بعدتر به طور قطعی مشخص شد که فیسبوک دپارتمان بلاک چین را تشکیل داده است.

در ادامه همین روند در اوائل ۲۰۱۹ زاکربرگ از توسعه یک راهکار پرداخت مبتنی بر بلاک چین خبر داد که می‌تواند تاثیرات زیادی بر روی اکوسیستم این شبکه اجتماعی و اقتصاد جهانی داشته باشد.

امروز در آی‌آر بلاک‌چین با بررسی مقاله سفید این پروژه به نکاتی درباره این رمز ارز ، بلاک چین آن و تاثیرات پیرامونی احتمالی اشاره می‌کنیم.

آغاز عصر لیبرا

در نهایت روز گذشته مقاله سفید رمز ارز پایدار لیبرا منتشر شد که جامعه هدفش ۲ میلیارد کاربرد شبکه اجتماعی فیسبوک هستند. لیبرا می‌خواهد یک زیرساخت مالی و یک ارز جهانی باشد که به سادگی برای همه این افراد قابل استفاده است.

لیبرا هم می‌تواند ابزار پرداخت باشد و هم وسیله‌ای برای انتقال ارزش. این رمز ارز پایدار در صرافی و حتی فروشگاه‌ها قابل خرید خواهد بود و برای خرج کردن آن می‌توان از والت کالیبرا (Calibra) و یا اپلیکیشن‌هایی مثل واتس‌اپ و پیام‌رسان فیسبوک استفاده کرد.

فیسبوک تنها مرجع کنترل کننده لیبرا نیست بلکه فقط یک حق رأی در رژیم حاکمیتی آن دارد. نام این رژیم حاکمیتی «انجمن لیبرا» است که در ژنو سوییس تاسیس شده و اعضای آن مجموعه‌ای از سازمان‌ها، کسب و کارها و موسسات دانشگاهی مختلف است. 

مسترکارد، پی‌پال، ویزا، ای‌بی، لیفت، اوبر، ودافون، کوین‌بیس، اندرسون هوورویتز و کیوا بخشی از مهم‌ترین اعضای این انجمن هستند. 

هر کدام از این موسسات حقوقی حداقل ۱۰ میلیون دلار در پروژه لیبرا سرمایه‌گذاری کرده‌اند و هر کدام از آنها دارای یک حق رأی در اجرای برنامه‌های آتی برای این پروژه هستند.

همچنین هر کدام به نسبت سرمایه‌ای که به این پروژه بلاک چینی تزریق کرده‌اند از سود حاصل از دارایی‌ها در خزانه لیبرا بهره‌مند خواهند شد. 

پیوستن به انجمن لیبرا شرایط سختی را دارد و به نظر می‌رسد صرفا سازمان‌ها و شرکت‌های بسیار بزرگ با بودجه‌ها و ترازهای مالی بسیار مثبت می‌توانند در آن عضو شوند. 

نگاهی به بلاک چین لیبرا

بلاک چین فعلا خصوصی و در آینده عمومی لیبرا با سرعت اجرای ۱۰۰۰ تراکنش در ثانیه در یک قالب متن باز طراحی شده و به همین دلیل همه می‌توانند ضمن توسعه اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز بر روی آن، از  این بلاک چین در سایر پروژه‌ها استفاده نمایند.

در مقاله سفید این پروژه آمده است که بلاک چین لیبرا با توجه به اینکه در آینده نزدیک ضریب استفاده از موبایل‌های هوشمند بیشتر خواهد شد،  به نحوی طراحی شده تا انعطاف‌پذیر، ایمن، سریع و کارآمد باشد. 

نام زبان برنامه‌نویسی در بلاک چین لیبرا Move است که قابلیت‌هایی همچون اجرای قراردادهای هوشمند و اثبات رعایت شروط در این قراردادها را تامین می‌کند.

این زبان برنامه‌نویسی با بررسی ضعف سایر زبان‌ها طراحی شده و در عین اینکه نوشتن قراردادها برای کدنویس را آسان‌تر کرده از تولید باگ جلوگیری می‌کند.

الگوریتم تحمل خطای بیزانسی (Byzantine fault tolerance) برای اجماع در بلاک چین لیبرا در نظر گرفته شده است. این الگوریتم حتی در صورت خرابکاری یک سوم اعضای شبکه می‌تواند بدون اختلال کار کند.

طراحان بلاک چین لیبرا برای ذخیره داده‌ها ضمن استفاده از ساختار درخت مرکل ادعا می‌کنند که در این شبکه بلاک چین بر خلاف سایر بلاک چین ها فقط یک ساختار داده‌ای وجود دارد که سوابق تمام تراکنش‌ها و وضعیت‌های متفاوت شبکه در آن ثبت می‌شود.

این نکته ظاهرا باعث می‌شود تا اجرای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز مبتنی بر بلاک چین لیبرا سریع‌تر و کارآمدتر باشد.

یکی دیگر از قابلیت‌های بلاک چین لیبرا محرمانگی نسبی است که البته در بلاک چین زی‌کش و حتی بیت کوین از قبل وجود داشته است.

تراکنش‌ها در بلاک چین لیبرا کاملا رایگان نیستند و درصدی کوچک از یک سنت باید توسط کاربران به عنوان کارمزد پرداخت شود. این مبلغ اگرچه بسیار ناچیز به نظر می‌رسد اما می‌تواند از حملات اختلال سرویس (denial-of-service) که در طی آن میلیون‌ها تراکنش به بلاک چین فرستاده می‌شود جلوگیری کند چون میزان کارمزد این تراکنش‌ها به یک عدد وحشتناک می‌رسد.

تراکنش‌هایی از جنس لیبرا

اما لیبرا یک رمز ارز پایدار است که انتظار می‌رود ویژگی‌هایی مثل ثبات، تورم پایین، دسترسی جهانی و تعویض‌پذیری (یعنی هر واحد از لیبرا یک شخص با هر واحد از لیبرا نفر دیگر برابر است) را داشته باشد.

پشتوانه این رمز ارز ماهیتی به نام خزانه لیبرا است که از وثیقه‌های بانکی، اوراق بهادار دولتی از طرف بانک‌های مرکزی معتبر، پول‌های پرداختی کاربران برای خرید لیبرا و سرمایه‌های اعضای انجمن لیبرا تشکیل شده است. 

همان طور که قبلا ذکر شد والت کالیبرا توسط فیسبوک برای رمز ارز لیبرا معرفی شده است. کاربران می‌توانند با استفاده از آن خرید و فروش این رمز ارز را انجام دهند.

در مقاله سفید آمده است که تقریبا نیمی از بزرگسالان در جهان محروم از خدمات بانکی هستند و نمی‌توانند یک حساب بانکی داشته باشند. حتی ۷۰ درصد از کسب و کارهای کوچک در کشورهای در حال توسعه نمی‌توانند به اعتبارات مالی دسترسی داشته باشند.

والت کالیبرا ابزاری است که این محدودیت‌ها را رفع می‌کند و فیسبوک امیدوار است تا با این ابزار شمول خدمات مالی در جهان را افزایش دهد.

در این والت از تکنیک‌های امنیتی برای مقابله با تقلب و هک شدن استفاده خواهد شد. به علاوه اطلاعات مالی کاربران با فیسبوک یا سایر نهادهای واسطه به اشتراک گذاشته نخواهد شد.

کاربران در سایر زیر مجموعه‌های فیسبوک از جمله واتس‌اپ و اینستاگرام هم امکان استفاده از کالیبرا را خواهند داشت. 

تاثیرات پیرامونی

نظریه‌های زیادی درباره تاثیرات پیرامونی ایجاد یک رمز ارز پایدار توسط فیسبوک وجود دارد. برخی لیبرا را رقیب سیستم‌های بانکی بزرگ در جهان می‌دانند.

مثلا در مقاله‌ای که گاردین منتشر کرده لیبرا به عنوان تهدید برای دلار آمریکا معرفی شده و نویسنده ادعا کرده است شرکت فیسبوک توان اقتصادی و تجهیزات لازم برای به پایان رساندن روزگار دلار را دارد. 

با این حال سرپرست دپارتمان بلاک چین فیسبوک اعلام کرده که آنها هیچ مشکلی با دولت و قانونگذاران نخواهند داشت و اطلاعات تمام تراکنش‌ها به صورت شفاف ارائه می‌شود!

همین خبر باعث شده تا خیلی از متخصصان فناوری بلاک چین نسبت به آینده رمز ارز لیبرا نگران باشند و عدم تمرکز آن را زیر سوال قرار بدهند. 

همه اینها در کنار محدودیت‌های فیسبوک در برخی از کشورها و عدم امکان استفاده از خدمات رمز ارزی این شرکت برای ساکنین آن کشورها به پیچیدگی‌های این طرح افزوده است.

جمع‌بندی

لیبرا نام رمز ارز پایداری است که شبکه اجتماعی فیسبوک اخیرا مقاله سفید آن را منتشر کرد.

مدیران دپارتمان بلاک چین در فیسبوک امیدوارند دو میلیارد نفر کاربر این شبکه اجتماعی علاوه بر میلیون‌ها نفر محروم از خدمات بانکی جامعه هدف این رمز ارز باشند.

در لیبرا فعلا از یک بلاک چین خصوصی استفاده شده که با این حساب می‌توان آن را یک سیستم نیمه غیرمتمرکز دانست.

همین نکته در کنار واکنش دولت‌ها به این طرح فیسبوک باعث شده تا مسیر پیش روی این رمز ارز چندان روشن نباشد.