به جرئت می‌توان گفت بلاک چین از معدود فناوری‌هایی است که در انحصار یک کشور یا چند کشور خاص قرار نگرفته است. در واقع این رویای ساتوشی که حالا رنگ واقعیت به خودش گرفت در یک فضای غیرمتمرکز رشد کرده، در حلقه‌های رمزنگاران ساخته شده و در انجمن‌های اینترنتی دست به دست شده است.
جوانان ایرانی هم با میانگین بالای حضور در اینترنت خیلی خوب توانسته‌اند با فناوری بلاک چین آشنا شوند. اما سال ۱۳۹۷ به نوعی نقطه شروع حرکت از ایده‌پردازی به محصول آفرینی بود. در سالی که اکنون در روزهای پایانی آن هستیم استارتآپ ها، ائتلاف‌ها و شرکت‌های مختلفی محصولات مبتنی بر فناوری بلاک چین خود را ارائه دادند. در ادامه بخشی از این محصولات را بررسی می‌کنیم.
برنا
برنا به‌عنوان اولین پلتفرم بلاک چینی ایران، در هشتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت رونمایی شد.
برنا متعلق به خدمات انفورماتیک بانک مرکزی بوده و در همکاری فنی با شرکت اریاتک توسعه داده شده است. این محصول، یک زیرساخت استاندارد برای ایجاد لایه مالی مبتنی بر بلاک چین برای اکوسیستم بانکی ایران است که در آن مؤلفه‌های مورد نیاز برای ایجاد یک بستر غیرمتمرکز دیده شده است.
چنین بستری به‌عنوان یک راه‌حل محلی، بر روی لایه کنونی نظام پولی و بانکی کشور اجرا می‌شود و شفافیت لازم برای مردم و دولت را فراهم می‌کند. این زیرساخت شامل ۳ هسته مرکزی شناخت مشتری، انتشار توکن و حسابرسی است و هدف آن فراهم کردن زیرساخت بلاک چینی باز، مشترک، منصفانه و قابل توسعه برای بانک‌ها و دیگر نهادهای مالی کشور است تا بدون نیاز به صرف هزینه‌های هنگفت، جهت توسعه محصولات از ابتدا و بدون داشتن دغدغه در مورد استاندارد سرویس‌های بلاک چینی خود در ارتباط با دیگر نهادها، بتوانند سرویس‌های خود را توسعه دهند و با سایر شرکا در ارتباط باشند.
ققنوس
ققنوس دومین محصول بلاک چینی ایران و اولین رمز ارز ملی با پشتوانه طلا است که در هشتمین همایش بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت توسط شرکت ققنوس و با مدیریت دکتر فاطمی رونمایی شد.
شرکت ققنوس شامل پنج سهامدار متشکل از شرکت توسن (تکوست)، بانک‌های پارسیان (داده‌پردازی پارسیان)، پاسارگاد (فناپ)، ملی (داده‌ورزی سداد) و ملت (به سازان هوشمند فردا) است. نام رمز ارز مورد استفاده در این شبکه، پیمان است که به پشتوانه ۲ کیلو طلای احراز شده توسط هر عضو کنسرسیوم، میزان یک میلیون از این توکن میان میزبانان توزیع می‌شود.
متمرکز نبودن اطلاعات، اعتماد، حذف واسطه تسویه‌های مالی و ردیابی تراکنش‌ها از مهم‌ترین مسائلی ست که ققنوس به دنبال حل آن بوده است. طبق تفاهم‌نامه فام با بنیاد ققنوس، فروش املاک مازاد بانک‌ها از اولین پروژه‌هایی است که قرار است بر این بستر صورت بگیرد. همچنین در آینده طی صحبت‌هایی که با فرابورس انجام شده، قرار است فرابورس به‌عنوان ششمین عضو به این گروه وارد شود.
لوکان
لوکان یکی دیگر از پلتفرم‌های مبتنی بر بلاک چین برای پاسخگویی به انواع نیازمندی‌های مکان محور است که با همکاری یک تیم ۲۰ نفره زیر نظر شتاب‌دهنده فارابی آماده و در همایش بلاک چین استانبول معرفی شد.
اکوسیستم لوکان، با مشارکت مردم و کسب‌وکارهای این حوزه، باعث ایجاد نقشه‌های کامل‌تر، دسترسی‌ها و امکانات بیشتر جهت پاسخگویی به نیازمندی‌های مکان محور می‌شود. لذا تمام کسانی که در این اکوسیستم مشارکت دارند، به‌صورت خودکار از مزایای مشارکت‌شان بهره‌مند خواهند شد.
لوکان با ارتباط دادن مردم، پلتفرم، داده‌های آزاد و ایجاد اکوسیستمی باز برای برنامه‌های غیرمتمرکزی که روی این پلتفرم پیاده‌سازی می‌شوند، درصدد حل معضل ترافیک، به‌عنوان چالش اصلی پیش روی جوامع مختلف، در تقابل با راه‌حل‌های متمرکز، عدم شفاف و دولت‌محور کنونی است. لوکان بر این باور است که ایجاد اکوسیستم مشارکتی با استفاده از فناوری بلاک چین، پاسخ مناسب و قابل انجامی به این مساله است. تیم لوکان پس از اتمام فرایند جذب سرمایه اولیه اقدام به تولید کمینه محصول خود می‌کند.
کارچین
کارچین اولین سامانه درخواست آنلاین خودرو مبتنی بر بلاک چین در ایران است که با مدیریت امیرعباس امامی در آزمایشگاه بلاک چین شریف تعریف و شفاف نامه آن در بهمن‌ماه ۱۳۹۷ منتشر شد.
این محصول به‌وسیله مشارکت و ایجاد اقتصاد اشتراکی بین تمام ذینفعان اکوسیستم حمل‌ونقل عمومی، اعم از مسافران، رانندگان و سرمایه‌گذاران در صدد متعادل‌سازی قیمت‌ها بر اساس میزان عرضه و تقاضا و حذف نهادهای واسطه‌ای در قیمت‌گذاری در این صنعت است. کارچین، کارمزدهای بالا، تمرکز قیمت‌گذاری سفر و بازار شبه انحصاری را از اصلی‌ترین مسائل پلتفرم‌های کنونی درخواست خودروی آنی می‌داند؛ لذا با بهره‌گیری از تکنولوژی بلاک چین به دنبال ایجاد یک پلتفرم حمل‌ونقلی پایدار، مقیاس‌پذیر، شفاف، سریع و رقابت‌پذیر با حاکمیتی توزیع شده است.
رمز ارز شبکه کارچین در ابتدا ابزاری برای تأمین مالی پلتفرم است و پس‌ازآن در مرحله بهره‌برداری پلتفرم نقش یک توکن کاربردی برای تعاملات و تبادلات مالی درون شبکه کارچین استفاده می‌شود. این پروژه اکنون در مرحله پیش‌فروش خصوصی رمز ارز خود به نهادها است و تصمیم دارد در بهار سال ۱۳۹۸ از کمینه محصول خود رونمایی کند.
ایران بای بیت
گروه ایران بای بیت اولین ارائه‌دهنده خدمات مسافرتی است که از بیت کوین به‌عنوان یک ابزار پرداخت استفاده کرده و بسته‌های خدماتی خود را هم به دلار و یورو و هم بیت کوین به مسافرانی که به ایران می‌آیند پیشنهاد می‌دهد.
این محصول با هدایت ستاره شعبانی‌پور در رویداد استارتاپی جاده ابریشم (که یکی از مهم‌ترین رویدادهای معرفی استارتاپ‌های ایران به جوامع خارج از ایران است) در دانشگاه امیرکبیر ایران معرفی شد.
یکی از چالش‌های اساسی گردشگری در ایران پاسخ به نیاز تبادلات مالی مسافران خارجی نسبت به ریال است؛ لذا ایران بای بیت برای بازار مشتریان خود امکان استفاده از انواع بسته‌های حمایتی، تورها، مراسم ویژه و انواع کارت‌های پرداخت را فراهم آورده است.
ایران بای بیت متشکل از یک گروه جوان باانگیزه است که تلاش دارند با تسهیل فرایندهای مالی، ایران را به گردشگران خارجی معرفی کنند و با حل مساله مدنظر خود به صنعت گردشگری و توریسم در ایران کمک کنند.
اکسپرتیوم
اکسپرتیوم به‌عنوان یکی از پروژه‌های بلاک چینی در حوزه آموزش و بازار کار در تلاش است که مشکلات آزادکاری را با ارائه راه‌حل‌هایی برای مشکلات اعتماد میان کارفرما و آزادکار، حل اختلاف عادلانه بین آن‌ها، تسویه‌حساب مالی مؤثر و افزایش تقاضا و عرضه در این حوزه حل کند. اکسپرتیوم پروتکلی غیرمتمرکز در راستای ایجاد بازار کاری پویا و عادلانه برای آزادکاران است.
طبق آمار بیش از ۳ تریلیون دلار در بازار آزادکاری دنیا مبادله می‌شود اما طبق بررسی‌های اکسپرتیوم بزرگ‌ترین بازار کار آزادکاران که حدود ۱ میلیارد دلار ارزش‌گذاری می‌شود کمتر از ۰.۱ از این بازار را در اختیار دارد که این نشان از وجود مشکلاتی است که اکسپرتیوم آن‌ها را برشمارده است. این پروژه توسط آژند مردعلی‌زاد تعریف شده است و اکنون در فاز تحقیق و توسعه قرار دارد.
اینترکوئری
اینترکوئری از پلتفرم‌های رأی‌گیری و انتخابات عمومی بر بستر بلاک چین است که تصمیم دارد جایگزینی برای مدل‌های رأی‌گیری عمومی و دیجیتال کنونی باشد. مؤسس این استارتاپ، افشین حیدرپور، پروژه خود را زیر نظر شتاب‌دهنده ABC توسعه داده و در اول اسفند آن را معرفی و در ۱۵ اسفند آن را در حضور جمعی از سرمایه‌گذاران ارائه داده است.
سرعت رأی‌دهی بالا، دسترسی و شمارش آسان از نقاط قوت این پلتفرم بوده و اینترکوئری در نظر دارد در مراحل بعدی مساله هویت را به‌طور جدی‌تر حل کند. اکنون این پروژه در مرحله کمینه محصول و روی شبکه اتریوم پایلوت شده است.
جمع‌بندی
در این یادداشت برای شما از استارتآپ‌ها و محصولات بلاک چینی و رمزارزی گفتم که در جغرافیای ایران رشد کرده‌اند و هدفشان حداقل ایجاد یک زندگی بهتر برای شهروندان ایرانی است.
همین طور که برنای جوان در حال رشد است و سازندگانش می‌خواهند یک لایه مالی مبتنی بر فناوری بلاک چین برای بانک‌های ایرانی ایجاد کنند، گروهی از شرکت‌ها و بانک‌ها دور هم جمع شده‌اند تا ققنوس ایرانی بار دیگر از خاکستر برخیزد و با توکن پیمان با پشتوانه طلا اولین رمزارز ملی ایران باشد.
ما که روزگاری جاده ابریشم داشتیم اکنون می‌توانیم با کمک محصولات استارتآپ‌هایی مثل لوکان و کارچین فناوری بلاک چین را به خیابان‌های ایران بیاوریم و با گردشگرانی که در این خیابان‌ها رفت و آمد می‌کنند از بیت کوین استفاده کنیم چون ایران بای بیت این امکان را برای ما فراهم کرده است.
گردشگری نرخ اشتغال در ایران را افزایش می‌دهد و فریلنسرها با اکسپرتیوم به بازارهای جهانی دست پیدا می‌کنند و در نهایت یک روز همه پای صندوق‌های رأی مبتنی بر بلاک چین خواهیم رفت و با اینترکوئری فردای بهتری را رقم خواهیم زد.
