یکی از اهداف اصلی ساتوشی ناکاموتو از ایجاد بیت کوین حذف واسطه ای به نام بانک بود. اما بانک ها می‌خواهند با همان ایده رمز ارز های خودشان را منتشر کنند.
از طلوع بیت کوین در آسمان فناوری تقریباً 9 سال گذشته است. از همان ابتدا همه انتظار داشتند این ارز دیجیتال بتواند تمام واسطه ها را کنار بزند و بالاخره به مردم اجازه دهد کنترل واقعی دارایی هایشان را در اختیار بگیرند.
اما امروز هزاران رمز ارز و توکن دیگر به وجود آمده اند که هرکدام اهداف متفاوتی دارند. بانک های مرکزی هم در این بین بیکار ننشسته اند و رمز ارز های ملی را معرفی کرده اند.
در این ترجمه از آی آر بلاک چین با ذکر چند نمونه به بررسی مزایا و معایب ارزهای دیجیتال منتشرشده توسط بانک های مرکزی (CBDC) کشورها می‌پردازیم.
قبلاً از اینکه از مزایا و معایب این گونه از رمز ارز ها بگوییم ابتدا به طور خلاصه دو نمونه آن در تایلند و ونزوئلا را معرفی می‌کنیم.
بانک تایلند و آزمایش ارز دیجیتال
در آگوست 2018 بانک تایلند از اجرای یک برنامه آزمایشی برای بررسی قابلیت های یک رمز ارز ملی برای سیستم مالی این کشور خبر داد.
بر اساس اعلام بانک، هدف از این پروژه افزایش آمادگی بخش فناوری های مالی در این کشور برای پذیرش فناورهای جدیدتر است که می‌تواند کارایی امور اجرایی را افزایش دهد.
برای عرضه ارز دیجیتال بانک تایلند که نقش رمز ارز ملی این کشور را ایفا خواهد کرد از پلتفرم Corda استفاده خواهد شد.
برای تکمیل این پروژه ائتلاف بلاک چینی R3، بانک HSBC و چندین بانک دیگر در تایلند هم کمک خواهند کرد.
پترو: نفت دیجیتال ونزوئلا
اما بانک مرکزی تایلند تنها موسسه ای نیست که رمز ارز ملی راه اندازی کرده است. ونزوئلا تحت رهبری نیکولاس مادورو هم از ابتدای سال جاری میلادی با ایجاد پترو یکی دیگر از کشورهایی است که می‌خواهد در این مسیر نقش آفرینی کند.
اگرچه خیلی ها رمز ارز ملی پترو را یک کلاه برداری و یک پروژه شکست خورده می‌دانند اما مادورو و بانک مرکزی این کشور اصرار دارند که این رمز ارز می‌تواند نسخه رهایی آن ها از بحران اقتصادی فعلی باشد.
در حال حاضر هر پترو ونزوئلا با پشتوانه نفت این کشور و به قیمت 60 دلار عرضه می‌شود و دولت ونزوئلا قصد دارد با بازار سازی و ایجاد خدمات جانبی مبتنی بر این رمز ارز ملی نرخ پذیرش آن را بیشتر کند.
در کنار این دو کشور، هنگ کنگ، سنگاپور، سوئد، انگلیس، کانادا و ایران از دیگر کشورهایی هستند که طرح هایی برای ایجاد رمز ارز ملی توسط بانک های مرکزی خودشان را معرفی کرده اند.
مزایا رمز ارز ملی منتشرشده توسط بانک های مرکزی
به هر حال چنین ایده ای برای طرفداران بیت کوین، خوره های رمزنگاری و معتقدان راسخ به عدم تمرکز در سیستم ها وحشتناک است. ولی بانک های مرکزی فکر می‌کنند مزیت هایی در توسعه رمز ارز ملی وجود دارد.
تسریع در رشد اقتصاد
پژوهشی که توسط بانک کانادا انجام شده نشان داد که انتشار ارزهای دیجیتال توسط بانک مرکزی این کشور می‌تواند تا 0/64 تابع مصرف (Consumption) در این کشور را افزایش دهد. این مقدار برای آمریکا در صورت راه اندازی یک رمز ارز ملی مشابه می‌تواند به 1/6 درصد هم برسد.
به علاوه محمد داوودالحسینی به عنوان اقتصاددان شاغل در بانک کانادا معتقد است:
معرفی ارزهای دیجیتال منتشرشده توسط بانک های مرکزی به شرطی که پیاده سازی آن ها چندان هزینه بر نباشد می‌تواند باعث بهبود رفاه اقتصادی در این کشور باشد.
سیاست های مالی کارآمدتر
برخی متخصصان معتقدند بانک های مرکزی در اقتصادی که بر پایه رمز ارز های ملی بناشده باشند بهتر می‌توانند سیاست های پولی را مدیریت کنند.
در واقع وجود همزمان رمز ارز ملی در کنار ارز رایج ممکن است بیشتر منجر به کاهش رفاه اقتصادی شود اما اگر ارز رایج از این چرخه حذف شود، احتمالاً رفاه اقتصادی بدون موانع کمتر رشد می‌کند.
در کنار این فرضیه قابلیت های بلاک چین از جمله رهگیری و شفافیت تراکنش ها باعث می‌شود تا بانک های مرکزی بتوانند خیلی راحت تر از گذشته انواع سیاست های مالی را اجرا کنند.
توزیع و دسترسی آسان تر
بانک مرکزی نیوزلند گزارشی با عنوان مزایا و معایب انتشار یک ارز دیجیتال توسط بانک های مرکزی را منتشر کرده است که در آن ارز دیجیتال ابزار آسان تر، قابل دسترس تر و امن تری برای استفاده شناخته شده و می‌تواند در زمان هایی که دولت ها سیاست هایی مثل تنزل ارزش پول نسبت به قیمت قانونی آن را اجرا می‌کنند راحت تر به پول نقد تبدیل شود.
کارمزدهای کمتر برای تراکنش ها
این گزارش همچنین نشان داده که یک ارز دیجیتال حاکمیتی به احتمال زیاد هزینه کارمزد کمتری را به کاربران تحمیل می‌کند به علاوه اینکه همان طور که قبلاً اشاره شد اجرای سیاست های پولی بر روی رمز ارز های ملی خیلی راحت تر است.
کاهش وابستگی به دلار
توسعه رمز ارز ملی زیر نظر بانک مرکزی می‌تواند برای کشورهایی که وابسته به قدرت و ارزش دلار برای معاملات اقتصادی خودشان هستند هم مؤثر باشد.
مثلاً ونزوئلا یکی از همین کشورهای نفتی است که مورد تحریم آمریکا قرارگرفته و قرار است رمز ارز ملی پترو وابستگی اقتصاد این کشور به دلار را کاهش دهد.
دور زدن تحریم ها
اگرچه اما و اگرهای زیادی پیرامون این کاربرد ارزهای دیجیتال تحت نظارت بانک مرکزی وجود دارد ولی با این حال برخی دولت های تحت تحریم آمریکا می‌خواهند با استفاده از رمز ارز های ملی تحریم را دور بزنند.
سهیل نیکزاد، پژوهشگر در حوزه رمز ارز ها و فناوری بلاک چین در این باره معتقد است استفاده از رمز ارز ها برای دور زدن تحریم فقط در صورت برآورده شدن چندین پیش شرط می‌تواند عملی باشد. وی درباره مورد خاص ایران فکر می‌کند بهترین اقدام دولت برای استفاده از رمز ارز ها در دور زدن تحریم این است که شرایط تجارت آسوده با آن ها را برای ایرانیان فراهم کند.
معایب رمز ارز ملی منتشرشده توسط بانک های مرکزی
هزینه های راه اندازی
احتمالاً بزرگ ترین مانع بر سر انتشار ارز دیجیتال توسط بانک های مرکزی هزینه ایجاد و نگهداری آن باشد.
به هر حال توسعه یک شبکه بلاک چین از صفر تا صد، صدور توکن و کوین و بعد بازارسازی و ترغیب کشورهای دیگر برای استفاده از یک رمز ارز ملی نیازمند هزینه های بسیاری است.
مقیاس پذیری بلاک چین
یکی دیگر از مسائل، عدم انعطاف پذیری بلاک چین است. همین الان هیچ شبکه بلاک چینی نمی‌تواند در قدرت پردازش تراکنش ها با توان شبکه پرداخت ویزا مقابله کند.
هرچند پروژه هایی مثل EOS ادعا می‌کنند که می‌توانند این محدودیت را رفع کنند اما برای بانک های مرکزی که تصمیم دارند رمز ارز ملی را منتشر کنند هنوز راه حل مؤثری برای مقیاس پذیری شبکه های بلاک چینی وجود ندارد.
این در حالی است که شبکه رمز ارز ملی یک کشور باید توان پردازش بسیار بالایی داشته باشد تا جوابگوی پردازش های مثلاً 80 میلیون کاربر باشد.
پتانسیل کاهش حریم خصوصی شهروندان
اگر بانک مرکزی یک کشور تصمیم بگیرد رمز ارز ملی را بر روی یک شبکه بلاک چین خصوصی منتشر کند حریم خصوصی افراد آن کشور در معاملات به خطر می‌افتد.
به عبارت دیگر بانک مرکزی در شبکه بلاک چین خصوصی می‌تواند هر بار عملیات خرید را به تراکنش مختص آن ارتباط دهد.
به هر حال خیلی از فعالان اجتماعی و مدافعان حقوق بشر فکر می‌کنند رمز ارز های ملی منتشرشده توسط بانک های مرکزی می‌توانند ابزاری برای سرکوب بیشتر مردم توسط حکومت های دیکتاتوری باشند.
جمع بندی
بیت کوین به عنوان یک رمز ارز اصلاً باهدف حذف واسطه هایی مثل بانک و مؤسسات مالی از جریان مراودات مالی طراحی شد.
اما امروز و بعد از گذشت 9 سال از اختراع ناکاموتو، بانک های مرکزی می‌خواهند با انتشار رمز ارز های ملی از این قافله عقب نمانند. اما رمز ارز های ملی همان قدر که برای دولت ها خوب هستند لزوماً برای شهروندان کشورها مفید نیستد.
این فقط گذر زمان است که می‌تواند نشان دهد آیا رمز ارز های ملی به موفقیت می‌رسند و توسط همه پذیرفته می‌شوند یا اینکه بانک های مرکزی برای همیشه جایگاه حاکمیتی خودشان را از دست خواهند داد.
