هش‌گراف در واقع یک دفتر توزیع‌شده شبیه به بلاک‌چین است اما تفاوت‌هایی مخصوصاً در بخش مکانیسم‌های اجماع با آن دارد.
این روزها اصطلاح جدیدی با عنوان هش‌گراف در میانه بحث‌های مربوط به فناوری دفاتر توزیع‌شده شنیده می‌شود که شاید بتواند آینده فناوری زنجیره‌بلوک را رقم بزند.
هش‌گراف در یک تعریف ساده، فناوری مشابهی با زنجیره‌بلوک است که بسیاری از همان راهکارها را ارائه می‌دهد اما از مکانیسم‌های متفاوتی برای انتقال اطلاعات بین گره‌های شبکه و تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌کند.
هش‌گراف، از دیدگاه فنی و ریاضی چیزی بیشتر از یک نمودار نیست که توسط مجموعه‌ای از اعداد در هم ریخته با سطح پایین رمزنگاری به همدیگر متصل شده‌اند. عملکرد پروتکل دانایی صفر هم تقریباً به همین شکل است.
یک شبکه هش‌گرافی، آن‌طور که لیمن بایرد مخترع آن می‌گوید، از طریق روش “زمزمه درباره زمزمه” (Gossip about Gossip) به اجماع می‌رسد.
در این متن زمزمه را معادل Gossip در نظر گرفته‌ایم. بهتر است قبل از توضیح عملکرد این روش اجماع، به نقش زمزمه در هش‌گراف توجه کنیم.
گره‌های موجود در شبکه هش‌گراف دائماً با همدیگر درباره آخرین اطلاعات از وضیعت شبکه و تاریخچه آن زمزمه می‌کنند که به معنی اشتراک‌گذاری این اطلاعات بین همدیگر است.
این در حالی است که در شبکه‌های بلاک‌چینی همه گره‌ها باید در یک‌لحظه نسبت به‌اتفاق افتادن یک تراکنش به اجماع برسند اما در شبکه‌های هش‌گرافی، یک گره به‌طور تصادفی گره دیگری را انتخاب می‌کند تا به او درباره تراکنش اطلاع دهد و گره بعدی، گره دیگری را به‌صورت تصادفی انتخاب می‌کند و آن گره نیز همین کار را انجام می‌دهد و این فرایند می‌تواند تا بی‌نهایت ادامه پیدا کند.
زمزمه‌ای میان جمع هش‌گراف
در هر بار زمزمه میان گره‌ها، اطلاعات جدیدی که مثلاً درباره یک تراکنش به‌دست‌آمده به اطلاعات قبلی اضافه می‌شود. این زمزمه دائمی و بی‌نهایت بین گره‌ها باعث می‌شود تا از احتکار اطلاعات توسط یک بازیگر خرابکار شبکه جلوگیری شود و حمله به شبکه انجام نگیرد.
نمایی از گره‌های فرضی شبکه هش‌گراف
روش زمزمه درباره زمزمه بر پایه توضیحاتی که ذکرشده به وجود آمده است. در این روش زمزمه هر گره شامل مقادیر درهم‌ریخته (Hashed values) می‌شود که نشان‌دهنده زمانی است که آن گره بخشی از اطلاعات را به دست آورده است. این ویژگی به شبکه هش‌گراف اجازه می‌دهد تا بتواند با قطعیت، ترتیب زمانی که گره‌ها بخش‌های مختلفی از اطلاعات را به دست آورده‌اند را اعلام کند که به این صورت امنیت شبکه را با جلوگیری از ایجاد تراکنش‌های تقلبی افزایش می‌دهد.
در هش‌گراف رنگ رخساره خبر می‌دهد از سِر درون!
یک ویژگی دیگر هش‌گراف که آن را متفاوت‌تر و شاید بهتر از زنجیره‌بلوک می‌کند نوع رأی‌گیری برای اجماع است.
در شبکه‌های بلاک‌چین هر گره باید به‌طور مجزا نظر دهد که کدام وضعیت شبکه در حال حاضر درست است، در حالی که در ساختار رقیب بلاک‌چین همان مقادیر در هم‌ریخته برای تعیین وضعیت شبکه کافی هستند چون نشان می‌دهند که کدام گره، چه اطلاعاتی را در چه زمانی می‌دانسته است. این ویژگی که در منابع مختلف “رأی‌گیری بدون رأی” یا رأی‌گیری مجازی” (Voteless Voting) نام‌گذاری شده به شبکه هش‌گراف اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به رأی از اطلاعات هر گره به نظر آن‌ها پی ببرد چون پیش‌فرضش این است که تفاوتی میان آرا و اطلاعات وجود ندارد.
بر اساس نظر بایرد، همین ویژگی رسیدن به اجماع را بسیار کم‌هزینه می‌کند.
دیگر لازم نیست با تک‌تک گره‌ها ارتباط بگیریم و درعین‌حال با بهترین اجماع با پشتوانه ریاضی می‌توانید حقانیت را ثابت کنید
به‌عبارت‌دیگر مکانیسم اجماع هش‌گراف بسیار بهینه‌تر و راحت‌تر از روش‌هایی مثل اثبات کار و اثبات سهم است که تاکنون در شبکه‌های زنجیره‌بلوکی اجراشده است.
همچنین مخترع هش‌گراف در یک نشست خبری برای معرفی شرکت هدرا (Hedera) _که بر روی این فناوری کار می‌کند_ بیان کرده است که گره‌ها همیشه می‌دانند که در حال برقراری ارتباط با کدام بخش از شبکه هستند که به همین دلیل احتمال وقوع حملات خاصی به شبکه هش‌گراف را اگرنه به صفر حداقل به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهند. به‌علاوه همین ویژگی احتمال فورک شدن شبکه‌های هش‌گرافی را کاهش می‌دهد و این تفاوت دیگری است که با بلاک‌چین دارد.
در پایان می‌توان به این نکته اشاره کرد که فارغ از برتری هش‌گراف به زنجیره‌بلوک در آینده یا پذیرش آن توسط سازمان‌های حقیقی و حقوقی، سرعت تغییر فناوری همان واقعیت ترسناکی است که همیشه ما را تهدید می‌کند.
در حالی که هنوز مسیر بلاک‌چین ایستگاه‌های زیادی برای توقف دارد، دورنمای مقصد جدیدی به نام هش‌گراف در انتهای یک مسیر فرعی خودنمایی می‌کند و انتظار ما را می‌کشد.
