اقتصاد رفتاری به عنوان شاخه ای کمتر شناخته شده از اقتصاد به بررسی جنبه های روانی رفتارهای اقتصادی از جمله رفتار اتحادی افراد می‌پردازد و بیت کوین نیز اخیراً به یکی از موضوعات جالب برای اقتصاددان های رفتاری تبدیل شده است.
فرقی نمی‌کند که در جمع دوستان از بیت کوین، اتریوم، لایت کوین یا ریپل صبحت کنید، این روزها همیشه یک نفر هست که سرخوشی یا افسوسش از کاهش یا افزایش قیمت این ارزهای دیجیتال را به مسئله اصلی بحث تبدیل کند.
در این ترجمه از آی آر بلاک چین به مطلبی از استفانی بنک، اقتصاددان رفتاری می‌پردازیم که در آن علل هیجان های ما در بازار رمز ارز ها و عوارضی که می‌تواند داشته باشد بررسی شده است.
هرروز خوراک های خبری جدیدی با موضوع بیت کوین، اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال در توییتر و تلگرام و … تولید می‌شوند و حتی در میانه موضوعات دیگر سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و … هم خودشان را به چشمان کاربران تحمیل می‌کنند.
تریدرهای موفق از سودهای کلانی که در این بازار کرده اند خبر می‌دهند و آن هایی که سرمایه شان را ازدست داده اند دائماً از بدشانسی گله می‌کنند.
حضور در این اتمسفر کم کم خوره ای به جان آدم می‌اندازد که یکسره به او نهیب می‌زند که چرا من تابه حال در بیت کوین سرمایه گذاری نکرده ام و دیدی ای دل غافل چقدر حیف شد نتوانستم پولم را دو برابر کنم!
اما این درست نیست. ما نباید تحت تأثیر توییت ها یا پست های دیگران به سرمایه گذاری در بازار ارزهای دیجیتال رو بیاوریم. سرمایه گذاری باید از یک تصمیم شخصی، درونی و بر پایه بینش عمیق شروع شود.
اما متأسفانه روندی که فعلاً دارد اتفاق می‌افتد بیشتر بر پایه یک رفتار خاص است که روانشناسان آن را رفتار متأثر از گروه و اقتصاددانان رفتار اتحادی (Herding) می‌نامند.
رفتار اتحادی یکی از اصول بنیادین روانشناسی است و هنگامی‌اتفاق می‌افتد که اشخاص صرفاً رفتارهای آدم های اطرافشان را بدون هرگونه تفکر و تصمیم گیری تکرار می‌کنند.
مثلاً ننوشتن جزوه سر کلاس دانشگاه به دلیل اینکه بچه های ترم های قبل هم نمی‌نوشته اند نمونه ای از رفتار اتحادی است.
شاید این رفتار در اکثر مواقع قابل جبران باشد اما در دنیای سرمایه گذاری و برای تریدرهایی که با ارزهای پرنوسان دیجیتال سروکار دارند می‌تواند کاملاً خطرآفرین باشد.
برگردیم به چند پاراگراف قبل. گفتیم این روزها در جمع های دوستانه و حتی در توییتر و تلگرام بحث های زیادی درباره سرمایه گذاری روی بیت کوین، اتریوم، لایت کوین، آیوتا و … مطرح می‌شود و کسانی که تاکنون بر روی این ارزها سرمایه گذاری نکرده اند تحت فشار روانی قرار می‌گیرند و پاسخی که ذهنشان به این فشار می‌دهد رفتار اتحادی است.
درواقع اقتصاددانان رفتاری بر این باورند که تند شدن تب سرمایه گذاری در رمز ارز ها نه از تجربه، تحقیق یا ریسک پذیری است بلکه صرفاً به خاطر رفتار اتحادی است. ذهن ما تصور می‌کند چون همه دارند در این بازار سرمایه گذاری می‌کنند، پس این یک عرف در جامعه و حتی مُد است.
ترس در کنار تأسف عامل دیگری است که در به وجود آمدن رفتار اتحادی است.
گروهی از پژوهشگران دانشگاه استنفورد در طی یک مطالعه پژوهشی به این نتیجه رسیدند که حتی تریدرهای خبره هم ممکن است قربانی رفتار اتحادی شوند. این مطالعه که در سال 2007 انجام شده نشان می‌دهد که تریدرهای حرفه ای حتی با اینکه می‌دانند قیمت یک ارز دیجیتال یا هر نوع دارایی بیش ازحد زیاد است و امکان حبابی بودن آن وجود دارد بازهم به خاطر ترس از دور ماندن از عرف جامعه تریدرها بر روی آن سرمایه گذاری می‌کنند.
یافته های این پژوهش همچنین بیانگر این است که در هنگام سرمایه گذاری بزرگ ترین ترس ما، از دست دادن سرمایه نیست بلکه داشتن عملکرد بد در جلوی سایر تریدرها است.
به عبارت دیگر از فقیر شدن نمی‌ترسیم درحالی که باید بترسیم و از فقیر شدن و اینکه دیگران پولدار بمانند می‌ترسیم درحالی که نباید بترسیم. البته این حالت ها نسبت به افراد مختلف درجات مختلفی هم دارند.
اما رفتار اتحادی از جای دیگری هم تقویت می‌شود. اکثر افراد دوست دارند برای باورهایشان شواهد مثبتی را ارائه دهند برای همین همیشه اخبار منفی را نادیده می‌گیرند و حتی گاهی اوقات خودشان خبرهای مثبت را در اثبات ادعایشان می‌سازند.
در فضای سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال، تریدرها در زمان بروز رفتار اتحادی به نوسانات قیمت، طرح های کلاه برداری، آسیب پذیری امنیتی و انبوهی از سایر شرایط که باید در مورد یک رمز ارز بخوانند یا بدانند توجه نمی‌کنند و فقط اخبار مثبت را جدی می‌گیرند و بر پایه آن سرمایه گذاری می‌کنند.
از این خوش بینی که بگذریم یکی از خطاهای ذهن این است که بعد از چند بار مشاهده تکرار یک رویداد در یک پدیده، فکر می‌کند که این الگو است و حتماً در آینده نیز اتفاق می‌افتد درحالی که این درست نیست.
تحقیقات دانشگاه دوک نشان می‌دهد که تعداد مشاهده یک رویداد اگر 2 بار باشد به اندازه ای است که می‌تواند بر روی قدرت پیش بینی افراد به صورت کاذب تأثیر بگذارد.
اگر قیمت بیت کوین برای چند هفته افزایش پیدا کند یا اگر مثلاً قیمت اتریوم برای چند هفته متوالی کاهش پیدا کند ممکن است یک پیش بینی غلط در ذهن شکل بگیرد که این روند تا مدت خیلی زیادی ادامه خواهد داشت و این فقط منحصر به تریدرهای آماتور نیست بلکه شامل حرفه ای ها هم می‌شود.
اگر این خطای ذهنی ادامه پیدا کند، رفتار اتحادی را وارد فاز خطرناک تری می‌کند که اصطلاحاً به آن اعتمادبه نفس کاذب می‌گوییم.
اعتمادبه نفس کاذب در تریدرها وقتی اتفاق می‌افتد که باور ضمنی آن ها به پیش بینی شان بسیار قوی تر از حقایقی است که در دنیای واقعی درباره ارزهای دیجیتال وجود دارد.
آن ها طوری باقدرت و اطمینان صبحت می‌کنند که انگار نسبت به افزایش یا کاهش یک ارز دیجیتال به آن ها وحی شده است!
نتایج یک مطالعه تحقیقاتی توسط جیمز مانتیر در سال 2006 نیز همین یافته را تأیید می‌کند وقتی که از 300 مدیر صندوق های مالی پرسیده اند که عملکردشان را چگونه ارزیابی می‌کنند، 74 درصد پاسخ داده اند که عملکردشان را بالاتر از میانگین می‌دانند و 26 درصد باقیمانده هم خودشان را در سطح میانگین دانسته اند.
این نتیجه غیرطبیعی است چون بررسی نتایج واقعی فعالیت های اقتصادی آن ها نشان داد که تنها توهمی‌از دانش و کنترل بر روی بازارهای سهام را داشته اند. بنابراین اگر از دهان بعضی از افراد بشنوید که سرمایه گذاری بر روی کوین X قطعاً سودآور است یا هرگز امکان ضرر ندارد باید بدانید که آن ها نه تنها شما بلکه دارند خودشان را هم فریب می‌دهند.
امیدواریم با این نوشته شمارا به اندازه کافی آگاه کرده باشیم که در هنگام ورود به بازار رمز ارز ها به دام رفتار اتحادی و همدستانش گرفتار نشوید. اگر در حلقه دوستان قرار گرفتید یا در حال خواندن توییت ها و پست هایی بودید که همگی از داستان سرمایه گذاری و کسب سود کلان از بیت کوین، اتریوم، لایت کوین، ریپل و … می‌گفتند تحت تأثیر فشار قرار نگیرید، نترسید، اعتمادبه نفس کاذب نداشته باشید و بیش ازحد مثبت نگر نباشید.
